Đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn
mạn tính (BPTNMT) được xem như một biến cố nghiêm trọng trong diễn tiến tự
nhiên của bệnh.
Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nhập viện và tử vong ở bệnh nhân
BPTNMT. Vì vậy, phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị ngay các đợt cấp có tác
động tích cực đến tiến triển lâm sàng của bệnh, giảm ảnh hưởng đến chất lượng
cuộc sống và giảm nguy cơ tử vong cho bệnh nhân. Việc sử dụng kháng sinh trong
điều trị đợt cấp BPTNMT góp phần lớn cải thiện tình trạng bệnh tật của bệnh
nhân cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống của họ do 50-70% căn nguyên gây
đợt cấp BPTNMT là vi khuẩn. Trung
tâm Hô hấp trực thuộc Bệnh viện Bạch Mai là cơ
sở đầu ngành về các bệnh hô hấp như
viêm phổi, hen phế quản và BPTNMT. Tuy nhiên, hiện chưa có nghiên cứu nào được
thực hiện nhằm đánh giá việc sử dụng kháng sinh trong điều trị đợt cấp BPTNMT
tại đây. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm khảo sát đặc điểm bệnh nhân, đặc
điểm vi sinh trong đợt cấp BPTNMT và phân tích việc sử dụng kháng sinh hướng
đến các căn nguyên vi sinh trong đợt cấp BPTNMT tại Trung tâm Hô hấp - Bệnh
viện Bạch Mai giai đoạn 12/2017 – 11/2018. Đối
tượng nghiên cứu
Tất cả hồ sơ bệnh án của bệnh
nhân điều trị nội trú tại Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai được chẩn đoán
đợt cấp BPTNMT, có thời gian ra viện từ ngày 01/12/2017 đến ngày 30/11/2018.
Loại trừ các bệnh nhân < 40 tuổi theo tiêu chuẩn chẩn đoán phân biệt BPTNMT
với bệnh hen phế quản, bệnh nhân không sử dụng kháng sinh hoặc có thời gian sử
dụng kháng sinh ≤ 2 ngày trong thời gian điều trị tại khoa hoặc hồ sơ bệnh án
không tiếp cận được trong quá trình thu thập thông tin.
Phương
pháp nghiên cứu
Nghiên cứu hồi cứu mô tả trên các bệnh án
của bệnh nhân điều trị nội trú. Các chỉ tiêu nghiên cứu bao gồm: Đặc điểm bệnh
nhân, đặc điểm vi sinh và đặc điểm vi sinh trong mẫu nghiên cứu. Trong đó, mức
độ nặng đợt cấp BPTNMT được đánh giá theo tiêu chuẩn Anthonisen. Về phân loại
phác đồ kháng sinh, phác đồ kháng sinh hướng đến vi khuẩn cộng đồng là phác đồ
chứa ít nhất một kháng sinh có phổ tác dụng trên vi khuẩn cộng đồng (S. pneumoniae, H. influenzae, M. catarrhalis
và vi khuẩn không điển hình), bao gồm kháng sinh nhóm penicilin phối hợp với
chất ức chế β-lactamase, nhóm cephalosporin (trừ ceftazidim và cefepim), nhóm
macrolid, moxifloxacin; Phác đồ kháng sinh hướng đến trực khuẩn mủ xanh (TKMX)
là phác đồ chứa ít nhất một trong các kháng sinh có phổ tác dụng trên TKMX, bao
gồm: cephalosporin (ceftazidim, cefepim), carbapenem (imipenem-cilastatin,
meropenem, doripenem), piperacillin-tazobactam, quinolon (ciprofloxacin, levofoxacin),
aminoglycosid, colistin; Phác đồ có bổ sung thêm kháng sinh tác dụng trên tụ
cầu vàng kháng methicillin (MRSA) là phác đồ có chứa vancomycin hoặc linezolid.
Phác đồ kháng sinh được đánh giá phù hợp với kháng sinh đồ khi kết quả kháng
sinh đồ cho thấy vi khuẩn còn nhạy cảm với ít nhất một kháng sinh trong phác
đồ.
Xử lý số liệu: Số liệu được quản lý và
xử lý trên phần mềm Microsoft Excel.
Kết
luận
Kết quả của
nghiên cứu đã phản ánh thực trạng sử dụng kháng sinh trong đợt cấp BPTNMT tại
Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai. Đa
số bệnh nhân được điều trị bằng một phác đồ duy nhất trong suốt thời gian điều
trị. Trong số các phác đồ ban đầu, tỷ lệ phác đồ kháng sinh hướng đến vi khuẩn
cộng đồng và phác đồ kháng sinh hướng đến TKMX được sử dụng gần tương tự nhau,
ngược lại, phần lớn phác đồ thay thế hướng đều đến TKMX. Tỷ lệ bệnh nhân được
chỉ định phác đồ kháng sinh phù hợp với kết quả kháng sinh đồ khá thấp (chiếm
4,1% trong số 10,8% bệnh nhân có kết quả kháng sinh đồ). Ở những bệnh nhân lấy
được bệnh phẩm để làm xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn, các căn nguyên vi khuẩn
phân lập được nhiều nhất là các vi khuẩn bệnh viện gồm: P. aeruginosa, A. baumannii,
S. maltophilia, K. pneumoniae. Kết quả của nghiên cứu là cơ sở để triển khai các
nghiên cứu nhằm xây dựng phác đồ sử dụng kháng sinh phù hợp với căn nguyên gây
bệnh và đặc điểm bệnh nhân mắc đợt cấp BPTNMT tại Trung tâm Hô hấp - Bệnh viện
Bạch Mai.
|